ინტერვიუ პანენთეისტის ერთ-ერთ დამფუძნებელთან ბატონ ჯუმბერ ცანავასთან
საქართველოში სახელწოდებით ”პანენთესტი” კიდევ ერთი გამომცემლობა ამოქმედდა. ტერმინი პანენთეიზმი გულისხმობს ღმერთის ისეთ გაგებას, როდესაც სამყარო განისვენებს ღმერთში, მაგრამ იგი უფრო მეტია, ვიდრე სამყარო. ხოლო მატერია წარმოადგენს ღმერთის გამოვლენის საშუალებას.
კორსპონდენტი: ბატონო ჯუმბერ, მალე ერთი წელი შესრულდება, რაც თქვენ გამომცემლობა “პანენთეისტი” დააფუძნეთ. გვითხარით მოკლედ. ასეთი კონკურენციის დროს, როდესაც საქართველოში გამომცემლობების ცვენაა, ხოლო წიგნის საქმე სულ უფრო და უფრო უკან მიდის, რამ გადაგაწყვეტინათ ასეთი სარისკო საქმეზე წასვლა? რამდენად დარწმუნებული იყავით, რომ ეს თქვენი პროექტი ფინასურად გაამართლებდა?
ბ-ნი ჯუმბერი: რა თქმა უნდა ბიზნესს სჭირდება შესაბამისი ალღო. თუმცა ამ შემთხვევაში ბიზნეს-ინტერესი არ იყო მთავარი. ყველამ ვიცით, რომ სერიოზულად ვრისკავთ, მაგრამ იმდენად დიდია საზოგადოებისათვის თვისობრივად ახალი, საჭირო ლიტერატურის მიწოდების სურვილი, რომ ჩავთვალეთ, რომ რისკად ღირდა...
კორ: ანუ, თქვენ თვლით, რომ მოქმედი გამომცემლობები მომხმარებელს ახალ და მისთვის საჭირო ლიტერატურას არ აწვდიან?
ბ-ნი ჯუმბერი: დიახ. ვთვლით, რომ სრულად არ აწვდიან. ასე რომ არ ჩაგვეთვალა და ჩვენი ნიშა არ მოგვენიშნა, გამომცემლობას არც დავაფუძნებდით. რა აზრი აქვს სხვისი საქმის გამეორებას, თუ ის სხვაც სრულად აკმაყოფილებს მომხმარებელს?
კორ: რომელია ეგ ახალი ნიშა?
ბ-ნი ჯუმბერი: დააკვირდით რა მდგომარეობაა. XX საუკუნის ბოლოდან მთელი მსოფლიო გლობალური განვითარების ეპოქაში შევიდა. სამყარო ერთ მთლიან ინტეგრალურ სისტემად იქცა. ყველაფერი ერთმანეთზე დამოკიდებული და ერთმანეთიდან გამომდინარე გახდა. გეცოდინებათ გამოთქმა: “დედამიწის ერთ ნახევარსფეროში პეპლის ფრთების ფრთხიალს მეორეში ქარიშხლის გამოწვევა შეუძლია.” გლობალურ განვითარებასთან ერთად გლობალური კრიზისის პერიოდიც დადგა. თითქოს კაცობრიობა თავით საზღვარს მიებჯინა და გაიჭედა.
კრიზისშია ყველაფერი. მათ შორის კულტურაც. ახალი თითქმის აღარაფერი იქმნება. ადამიანის ცნობიერების ფორმირება, - რომელმაც აღორძინების ეპოქის შემდგომ დაიწყო განვითარება და საბოლოო სახე დღეს მიიღო, - დასრულდა. წინ ვეღარ მიიწევს. წინსვლა კი გარდაუვალია, მაგრამ უკვე არა ცნობიერების ამ დონიდან. გარდატეხა და, თუ შეიძლება ასე ითქვას, “ნახტომი”, კარზეა მომდგარი. ადამიანმა ზრდა და განვითარება უნდა განაგრძოს. ეს კი მხოლოდ ახალი თვისობრივი მდგომარეობიდან, ახალი მსოფლაღქმის ადამიანისათვის არის შესაძლებელი. ის ღირებულებები დასრულდა, რომელსაც კულტურისა და კერძოდ, ლიტერატურის განვითარება ეყრდნობოდა.
კორ: მაგრამ სიყვარულის, სიკეთის იდეა, განა მარადიული იდეები არ არის? განა ის შეიძლება დაძველდეს? თუ ასეა, მაშინ შოთა, ვაჟა, ილია, მსოფლიოს კლასიკოსები ერთი ხელის მოსმით არის დაწუნებული?
ბ-ნი ჯუმბერი: არა. სიყვარული და სიკეთე მარადიულია და არც კლასიკოსებია ისტორიის მიერ მისავიწყებელი. წარსულზე აღმოცენდა, აშენდა და ”დაშენდა” კულტურა და ადამიანი. მე მხოლოდ იმას ვამბობ, რომ ეს იყო მისი განვითარების კიდევ ერთი, უზარმაზარი ეტაპი და ის დასრულდა. ჩიხში შევედით. ახლა უკვე იგივე სიყვარულთან და სიკეთესთან მიმართებაში სხვა მიდგომები გვჭირდება. რა არის სიყვარული და სიკეთე – უფრო ღრმად. ადამიანების ცოდნა ამ დონეზე აღარ არის საკმარისი. როცა ეს გაირკვევა, ჩვენ დავრწმუნდებით, რომ ჩვენი დღევანდელი წარმოდგენა მასზე აბსოლუტურად უსუსური და არასრული იყო.
ამის შემდგომ თვისობრივად ახალი მიმართულებები უნდა განისაზღვროს. ძველის წაბაძვა, გარემიკსება, ძველი ”მელოდია” ვეღარ გაგვიყვანს ჩიხიდან.
ვერ დაემდურები მკითხველს, რომ ნაკლენად იყიდება წიგნი. კლასიკა, მსოფლიოც და სამამულოც, თითქმის სრულად არის ათვისებული მკითხველის მიერ. საზოგადოებამ მიიღო, გადაამუშავა, ”გადახარშა” მსოფლიო ლიტერატურა. მისი დახმარებით და მის საფუძველზე ჩამოყალიბდა ხალხები, ერები, სახელმწიფოები. მაგრამ, იგივე ”ვეფხისტყაოსანი” უკვე აღარ არის ლიტერატურის განვითარების მანიშნებელი. (განვითარებული ლიტერატურისა – კი ბატონო, მაგრამ ისიც შედის კრიზისში ხანდახან) ის უკვე შეძენილია, წაკითხულია, ათვისებულია, გააზრებულია, მან თავისი როლი შეასრულა.
ახლა ამ წიგნს, ალბათ რაღაც განსაკუთრებულად მორთულ-გალამაზებულ გამოცემას, სუვენირის, საჩუქრის სახით თუ იყიდის ადამიანი თორემ, სხვაგვარად აღარ უნდა. სული ახალს უხმობს.
კორ: რა არის ეს ახალი, რასაც საზოგადოება ითხოვს, ის რაც საზღვარგარეთიდან შემოდის და მკვიდრდება, ხშირ შემთხვევაში საკმაოზე მეტად უსახურია და მიუღებელი.
ბ-ნი ჯუმბერი: არა. რაც ახლა გარედან შემოდის (აქაც ძველი კლასიკოსების გარდა) არ არის ის, რასაც სული უხმობს. ადამიანი ძიებაშია. ის ამაღლებულს ეძებს. მხოლოდ ამაღლებული ავითარებს, ზრდის და ამაღლებს თვითონ მასაც. და როცა მის ნაცვლად გაყალბებულს ხვდება, მალევე მიატოვებს ხოლმე.
ეს ძიების პროცესია. შიმშილის და ძიების პროცესი. გზადაგზა სუროგატი ხვდება. ვერაფერს იზამ. ესეც გასავლელია.
სამაგიეროდ, რაც უფრო იგვიანებს ის, ერთადერთი, ამაღლებული, მით უფრო იზრდება მასზე შიმშილი, მოთხოვნილება.
სულის ლიტერატურა მოვა ზუსტად მაშინ, როცა საჭიროა.
კორ: სულის ლიტერატურა?
ბ-ნი ჯუმბერი: ვუწოდოთ პირობითად ასე,
კორ: სხვა საკითხიც განვიხილოთ. რომელი ჟანრია თქვენთვის ძირითადი, რის გამოცემაზე იქნებით უფრო მეტად ორიენტირებული?
ბ-ნი ჯუმბერი: ყველას, ყველაფერს გამოვცემთ, მაგრამ უფრო მეტად ალბათ სამეცნიერო-პოპულარულს, ლიტერატურას, რომელიც სამყაროს გაგებას, მის არსში წვდომას ემსახურება. ადამიანის თვალსაწიერის გაფართოებას უწყობს ხელს და სულიერად ამდიდრებს მას.
კორ: თქვენი პირველი გამოცემული წიგნია მიხაელ ლაიტმანის ”მოგზაურობა ადამიანის სულში”. რას იტყვით ამ ავტორზე, წიგნზე... რატომ გადაწყვიტეთ აქედან დაწყება?
ბ-ნი ჯუმბერი: ოო, ეს წიგნი კაბალის თემატიკაა. კაბალა უძველესი მეცნიერებაა სამყაროს შესახებ. ეს მეცნიერება წარმოადგენს მიზეზ-შედეგობრივი თანმიმდევრობით სამყაროს შექმნის პროცესის აღწერას შემოქმედის, ბუნების უზენაესი კანონის უმაღლესი წერტილიდან თანამედროვე სამყარომდე, ანუ მატერიამდე. მისი მიზანია ადამიანის მიერ ამ თანმიმდევრობის აღმოჩენა და მისთვის ამავე გზით, უკან დაბრუნების შესაძლებლობის მიცემა.
თქვენ უთუოდ გსმენიათ შვეიცარიის მთებში მიმდინარე დიდი ანდრონული კოლაიდერის ექსპერიმენტის შესახებ. ამ ექსპერიმენტით სამყაროს დიდი აფეთქების საფუძველზე წარმოქმნის თეორია მტკიცდება. გრანდიოზული პროექტია. აი, სწორედ ამ პირველი აფეთქების საფუძველზე სამყაროს წარმოქმნის შესახებ კაბალის მეცნიერება უხსოვარი დროიდან წერდა და ეს შეგიძლიათ მის წიგნებში იხილოთ.
”მოგზაურობა ადამიანის სულში” კაბალისტური თემატიკის პირველი წიგნი, ფაქტობრივად ამ მეცნიერების შესავლის შესავალია, ქართულ ენაზე. ის სრულიად ახალი სიტყვაა ქართულ სამეცნიერო-პოპულარულ სივრცეში. თუმცა მისი მკითხველი ყველა ადამიანია, ვისაც კი აინტერესებს; როგორ გაჩნდა სამყარო, ვინ და რა მართავს მას, რაში მდგომარეობს სიცოცხლის არსი, რა არის სიკვდილი, რა როლს თამაშობს ადამიანი მასში. როგორ უნდა მიაღწიოს ადამიანმა მარადისობას ჯერ კიდევ ამქვეყანად ცხოვრების პერიოდში და როგორ დარჩეს ცოცხალი მას შემდეგაც კი, როდესაც მისი სხეული მოკვდება.
კორ: რაღაც ძალიან უცნაურად და დაუჯერებლად ჟღერს. რატომ ფიქრობთ, რომ ასეთი ლიტერატურით დააინტერესებთ მკითხველს?
ბ-ნი ჯუმბერი: იმიტომ ვფიქრობთ, რომ ვიცნობთ ამ ლიტერატურას. გარდა ამისა, ამ ლიტერატურაზე ძალიან დიდი მოთხოვნაა ევროპის ქვეყნებში, ამერიკაში, რუსეთში. კაბალისტური ლიტერატურა ყველა ძირითად ენაზე ითარგმნება. მათ შორის ქართული ენაცაა. ჩვენ ამ გამოცემების მთელი სერია გვაქვს დაგეგმილი.
კორ: რა კავშირშია კაბალა ეზოთერულ მეცნიერებებთან, ან ფილოსოფიასთან, ან რელიგიასთან?
ბ-ნი ჯუმბერი: ცალ-ცალკე კაბალა არაფერთან კავშირში არ არის და დღევანდელი მიწიერი მოღვაწეობის არც ერთ სფეროს არ განეკუთნება. ის წმინდა მეცნიერებაა და სწავლობს და აღწერს სამყაროს იმ სფეროებს, რომელთაც თანამედროვე საბუნებისმეტყველო მეცნიერებები მხოლოდ უახლოვდებიან. კაბალა არ არის რელიგია თუნდაც იმიტომ, რომ სრულად გამორიცხავს იმის რწმენას, რისი საკუთარი თვალით დანახვა და აღქმაც შეუძლებელია.
კლასიკური კაბალა არ ცნობს არანაირ ეზოთერიკას, მისტერიებს, წინასწარმეტყველებას ჰიპნოზს, შელოცვებს, თალისმანებს, ამულეტებს და მისთანებს.
კორ: ამბობთ, რომ ეს მეცნიერება ძველია და ამავე დროს მის შესაებ არც თუ ისე ბევრი რამ ვიცით.
ბ-ნი ჯუმბერი: ამას თავისი მიზეზები აქვს და ეს მიზეზებიც ძალიან საინტერესოა. ისე, საქართველოშიც არიან ცნობილი ადამიანები, ვინც მეტად თუ ნაკლებად იცნობს, ან შეხება ჰქონია ამ მეცნიერებასთან. არსებობს ვერსიები, რომ კაბალა წმინდა ქართული მოვლენაა. უძველესი ქართული სიბრძნეა, ოღონდ – მივიწყებული. ამ ვერსიას ავითარებს მეცნიერებათა დოქტორი, ბატონი ალექსანდრე ცინცაძე და სხვებიც. ალბათ ძალიან მალე ამ თემაზე საქართველოში ბევრ საინტერესო რამეს გავიგებთ.
კაბალას ადრიდანვე იცნობდნენ უდიდესი მოაზროვნეები, გამოჩენილი საზოგადო მოღვაწეები; პარაცელსი, ჯორდანო ბრუნო, მირანდოლა, მონტენი, კამპანელა, ნიუტონი, გოეთე, ფრენსის ბეკონი, ლეიბნიცი და მრავალი სხვა. ამ მეცნიერებას კარგად იცნობდნენ და დარწმუნებული ვარ, ახლაც კარგად იცნობენ უმაღლესი ეკლესიური წრეები. ცნობილი ფაქტებია, რომ ჯერ კიდევ ადრე და შემდეგ შუა საუკუნეებშიც უმაღლეს ეკლესიურ პირებთან მოღვაწეობდნენ მთარგმნელები, რომლებიც კაბალისტურ სამეცნიერო ლიტერატურას თარგმნიდნენ და გადაწერდნენ მათთვის.
კორ: თქვენი მეორე წიგნი ”მარადიული სიბრძნე” უკვე წავიკითხე. ის მართლა ძალიან დიდი გემოვნებით შეკრებილი იგავების, თქმულებების კრებულია. აი მესამე კი...
ბ-ნი ჯუმბერი: ”კრიშნასა და არჯუნას დიალოგი”. გ. ვენკატარამანის კომენტარები. ეს ჩვენი მესამე წიგნია. ყველა წიგნი უკვე გატანილი გვაქვს და თბილისის ყველა მაღაზიაში იყიდება.
კორ: რა კავშირშია ის ინდურ რელიგიასთან?
ბ-ნი ჯუმბერი: არანაირ კავშირში. ჩვენ არ ვბეჭდავთ რელიგიურ წიგნებს. არც ეს არ არის წიგნი რელიგიური მოძღვრების სახით. ამ წიგნშიც სამყაროს არსზე და ადამიანზეა საუბარი.
ქართველი მკითხველისათვის სასურველი და საჭიროა იმის ცოდნა, თუ როგორ უყურებენ სხვადასხვა დიდი ერებისა და ცივილიზაციების წარმომადგენლები ღმერთს, როგორ აღიქვამენ სამყაროს, რა ცოდნაა დაგროვილი ამის შესახებ.
სხვათა შორის, ძალიან საინტერესო წიგნია და გირჩევთ, რომ წაიკითხოთ.
კორ: როგორ ურთიერთობაშია ის მართლმადიდებლურ მრწამსთან?
ბ-ნი ჯუმბერი: ეს სიბრძნეა და ისე უნდა აღვიქვათ, როგორც სიბრძნე, რომლის ცოდნაც გაგავითარებს, გაგამდიდრებს. ამას მრწამსთან და რელიგიურ ინსტიტუციონალიზაციასთან არაფერი აქვს საერთო. დავით აღმაშენებელი თითქმის ყველა წმინდა წიგნს იცნობდა და იმიტომ იყო აღმაშენებელი.
კორ: მხატვრული ლიტერატურა მთლად მიივიწყეთ?
ბ-ნი ჯუმბერი: არა, რა თქმა უნდა. ჩვენ დავბეჭდავთ თანამედროვე ავტორებს. მაგრამ უფრო მეტად მათ, ვინც მართლა თანამედროვეა და ვისაც ჯერ-ჯერობით უჭირს დამკვიდრება. ვისაც ჯერ არ იცნობენ, მაგრამ ვთვლით, რომ უნდა იცნობდნენ.
კორ: ანუ, ასეთია თქვენი გეგმები?
ბ-ნი ჯუმბერი: დიახ. ასეთია ჩვენი გეგმები. მალე გამოვა კოელიოს “მაქთუბი”, სენეკას ”წერილები ლუცილიუსს”, წიგნი სუფიური მოძღვრების შესახებ, ლაიტმანის ”კაბალა დღეს _ დაფარულის გამჟღავნება” და ასე შემდეგ...
კორ: წარმატებებს გისურვებთ.
No comments:
Post a Comment